Paashazen, paaseieren, paasontbijt.. waar komt pasen eigenlijk vandaan? Misschien was je al zo ver dat je wist dat het met het sterven en de opstandig van Jezus te maken had, maar de kans is groot dat je de zeventien feitjes die ik ga delen over Pasen nog niet wist.

Pasen is een Christelijk feest waarin het lijden en sterven van Jezus wordt herdacht.

• Het woord 'pasen' komt van 'pascha' (Aramees).
• Pascha komt van het woord 'pesach' (Hebreeuws).

Het eerste offer dat Israël als volk moest maken was het Pesach lam. Het volk kreeg deze opdracht toen ze bevrijd werden uit Egypte.

God gaf hen het bevel om op de 10e dag van de eerste maand een lam zonder gebreken uit te kiezen (Ex 12:5). Dit Lam moesten ze vier dagen in huis houden.

Op die dag moest men ook het huis reinigen van zuurdesem. Zuurdesem stond symbool voor onreinheid, omdat het makkelijk kon bederven en beschimmelen.

Op de 14e werd in de avond het lam gedood, zonder dat er een bot gebroken werd. Met een takje hysop werd het bloed van dit lam aan de deurposten gesmeerd. 

Het eerste Pascha

Die nacht zou de HEERE het land doortrekken, en wanneer Hij het bloed zou zien op de deurposten, zou Hij de deur voorbij gaan en de verderver niet toestaan om het huis binnen te gaan. Het beschermde hen voor de dood van de oudste zoon¹. Het bloed beschermde hen voor het oordeel op de zonde. Het beschermde hen tegen de dood en bracht leven.

Het lam moest men diezelfde avond nog eten, samen met ongezuurde broden (matzes) en bittere kruiden: het pascha. De ongezuurde broden stonden symbool voor het haastig vertrek uit Egypte² en de kruiden voor de bitterheid van de slavernij. Volgens Joodse traditie was wijn ook een onderdeel van het feest: een symbool voor vreugde en verlossing. Israël werd bevolen dit feest elk jaar te vieren, ter herinnering van de geweldige bevrijding door God uit hun slavernij.

Andere feesten

God gaf het volk van Israël nog meer feesten (Lev 23):

• Het feest van de ongezuurde broden (15e-21e van Abib). Tijdens deze zeven dagen wordt er geen zuurdesem gegeten.
• Het feest van de eerstelingen (17e van Abib). Dit feest was op de dag na de sabbat. Het is een soort dankdag. De eerste opbrengst (eerstelingen) van de gerstenoogst wordt uit dankbaarheid aan God opgedragen.

Overeenkomsten tussen Jezus, de tempellammeren en de hogerpriester

Ongeveer 1400 jaar later wordt het Pesach nog steeds gevierd. Met dezelfde gewoontes en symboliek. Het is rond het jaar 30-40 na Christus, de veertiende van de eerste maand..

1. Migdel Eder

De tempellammeren werden geweid in de velden van Efratha en werden geboren in de toren van Migdel Eder in Bethlehem. Dit is (hoogstwaarschijnlijk) ook de toren waar Jezus werd geboren.

De meeste van ons hebben geleerd dat de herders bij de geboorte van Jezus arme herders waren. Niets is minder waar. Volgens Joodse geschriften kwamen de lammeren die in de tempel geslacht werden uit 'de velden van Efratha'; uit Bethlehem. In deze omgeving mochten geen andere kuddes komen. De herders die de pasgeboren Jezus bezochten waren dus speciale herders, misschien zelfs priesters. De herders van de kudden hielden vaak de wacht vanuit de toren Migdal Eder⁷, de schaapstoren die langs de weg naar Jeruzalem stond. In deze toren werden de eerstgeboren lammeren geboren en nauwkeurig onderzocht op gebreken.

Het werd al voorzegd in Micha 4:8: "En u, Schaapstoren, Ofel van de dochter van Sion, naar u zal gaan, ja, naar u zal komen de heerschappij van vroeger, het koningschap van de dochter van Jeruzalem." Schaapstoren is in de grondtaal 'Migdal'. Ofel betekent fort en Sion is ook wel een ander woord voor Jeruzalem of Moria.

2. In doeken gewikkeld

Ook werden de lammeren ingewikkeld in doeken, iets wat niet bij andere kuddes gebeurde. Dat is één van de redenen waarom onderzoekers geloven dat het deze stal onderin de toren was waarin Jezus geboren werd. Als een lam. Als een eerstgeboren⁸ Offerlam. Er was voor de geboorte, wat een onreine gebeurtenis is, geen plaats in de herberg, tussen de belangrijke priesterherders.

Dit verklaart dan ook waarom de engelen bij de herders het volgende zeiden: "En dit zal voor u het teken zijn: u zult het Kindje vinden in doeken gewikkeld en liggend in de kribbe." Aan deze woorden hadden de herders genoeg, ze wisten precies waar ze Jezus konden vinden⁹.

3. De 10e van de eerste maand

Achter de deuren klonken enthousiaste kinderstemmen. "Jullie hebben het mooiste lam ooit uitgekozen!" Het lam dat gekozen was werd met een warm welkom in huis gehaald.

Het was precies op deze dag, de tiende van de eerste maand, dat Jezus Jeruzalem binnen kwam. Zijn intocht op de ezel werd warm onthaald; er werd met palmtakken gezwaaid en ze prezen Hem. Ze noemde Hem koning. Alles maakte duidelijk dat ze Hem gekozen hadden als een lam zonder dat ze het zelf doorhadden³.

4. Vier dagen

Jezus gaat dan de tempel van Jeruzalem binnen; het huis van Zijn Vader, waar Hij de aankomende vier dagen lang predikte. Net zoals de lammeren voor vier dagen in de huizen werden gebracht, verbleef Jezus vier dagen in het huis van Zijn Vader (en 's nachts overnachtte Hij op de Olijfberg)⁴.

5. Onderzocht op gebreken

De Joden onderzochten hun lammetjes op smet en enige gebreken. Alleen perfecte, smetteloze lammeren zouden als offer kunnen dienen. Ook de Farizeers, Sadducers en andere groepen onderzochten het Lam. Ze probeerde Jezus in hun vragen te vangen, zoekend naar theologisch smet. Maar Hij was onberispelijk. Jezus had geen gebrek. Hij was een als een 'smetteloos en onbevlekt Lam'.⁵

6. Reiniging van huis

Terwijl Hij het huis van Zijn Vader binnen ging, reinigde Hij dit huis van geldwisselaars⁶, van onreinheid. "Mijn huis moet voor alle volken een huis van gebed zijn." Dit gebeurde precies op dezelfde dag dat de Joden hun huis ontdeden van zuurdesem. Zuurdesem stond voor onreinheid, omdat het makkelijk kon bederven en beschimmelen. 

7. Een Lam voor het volk

De hogepriester was een man die de leiding had over de andere priesters en over de tempel. De tempel was er zodat God in het midden van het volk kon wonen²⁵. Verder was het een plaats om offers te brengen tot God en verzoening te doen voor het volk, om zo bij God te kunnen komen.

Kajafas en Annas waren hogepriesters. Het waren mannen die de uiteindelijke verantwoordelijkheid hadden over de offers die gebracht werden als verzoening voor het volk²⁶. Het waren ook dezelfde mannen die besloten dat er één mens moest sterven voor het volk²⁷.Ze veroordeelde Jezus als een Lam.

Daarna wordt Jezus naar Pilatus gebracht, dan naar Herodus en daarna weer naar Pilatus²⁸. Jezus wordt hier veroordeeld²⁹.

8. Op Zijn rug

Om praktische redenen brachten de Joden hun eigen mes mee naar de slachting van de lammeren. Terwijl Jezus naar Golgotha liep, werden schapen naar de slachting geleid. De schapen droegen vaak het voorwerp van hun executie op hun rug, het mes werd in de wol gestoken³⁰. Zo droeg Jezus ook het voorwerp van Zijn executie op Zijn rug: het kruis. En wie droeg het hout voor de executie nog meer op zijn rug? Izak, die heen wees naar Jezus. Daarover straks meer.

9. Geen bot gebroken

Het was de Israëlieten niet toegestaan om de botten van de lammeren te breken. Niet tijdens het klaarmaken en ook niet tijdens het eten³⁶.

De benen van de twee gekruisigden naast Jezus werden gebroken, maar die van Jezus niet³⁷. Zodat er ook vervuld kon worden wat David al voorspeld had³⁸. Geen been zal van Hem gebroken worden.

10. Aan de Noordkant

De offerdieren werden aan de noordkant van het altaar geslacht⁴⁴ . Jezus stierf aan de Noordkant van de berg Moria. (Op exact dezelfde plek als de 'offering' van Izak.⁴² )

11. Armen gespreid

De lammeren werden met 'armen' gespreid in een kruisigingshouding aan een horizontale balk gehangen. Net als Jezus, die met Zijn armen gespreid aan het kruis hing.

Het derde uur

Het was het derde uur (09:00) toen Jezus aan het kruis hing³¹. Het tempelplein was bevolkt met reizigers die hun lammeren brachten om een Pesach offer te brengen. Ouders legde uit aan kinderen wat ze gingen doen. Ze vertelde over de prachtige symboliek, niets vermoedend dat het precies die dag in vervulling werd gebracht.

Het zesde uur

De rumoer en de chaos van de duizenden reizigers leek opeens te stokken toen er een diepe duisternis over de aarde viel. Reizigers raakte in paniek, niet wetend waar ze heen moesten gaan. Hier en daar probeerde mensen de orde te handhaven. Men vroeg zich af of het Pesach nog wel door kon gaan. De duisternis leek eeuwen te duren, maar rond het negende uur werd het weer licht. De rumoer nam toe, iedereen was blij. Jezus stem was bijna niet meer te horen. "Mijn God, Mijn God, waarom hebt U mij verlaten?"

Er zullen vast een hoop hyssop planten geweest zijn in Jeruzalem. Dat was immers de plant die de Israëlieten gebruikte als kwast om het bloed aan de deur te smeren. Het was ook de plant die de soldaten om de spons wikkelde die ze Jezus aanreikte. Een spons met zure wijn, omdat Hij dorst had.

Het negende uur

Alsof er niets gebeurd was klonk er rond het negende uur (15:00) een lange stoot van de sjofar en de Levieten begonnen met het zingen van de Hallel (Lofliederen: Psalm 113-118). Dit waren dezelfde liederen die Jezus die avond daarvoor waarschijnlijk met zijn discipelen zong. Het offeren werd gestart, en binnen enkele minuten was de schone binnenplaats rond het altaar rood bevlekt met bloed³².

12. Telestai

De hogepriester riep bij elk offer 'telestei'. En terwijl hij dit uitriep bij het Pesach offer, riep Jezus hetzelfde woord: "Telestai: Het is volbracht." En Hij stierf.

13. Het negende uur

Op het exacte moment dat het offeren werd gestart, op het negende uur, stief Jezus.

Misschien was het geluid van de zingende reizigers wel tot buiten de stad te horen, waar Jezus toen zes uur aan het kruis hing. En terwijl zij zongen "De Naam van de HEERE zij geloofd. Ik heb de HEERE lief." stierf Jezus. Als lam, en als Hogerpriester. Het was op het negende uur, toen de Paschalammeren werden geslacht.

De drie-urige duisternis die er was geweest klaarde op. Bij de tempel klonk een geluid. Een priester die riep. Het voorhangsel was gescheurd. Hoe? Niemand die het wist. Alsof God zelf wilde zeggen dat het vervuld was. Dat het volbracht was. Het Lam was geslacht.

De hoofdman over honderd had het door³³: "werkelijk, deze Mens was Gods zoon!"

Onrein buiten de stad

De resten van de lammeren die geslacht waren werden buiten de stad gebracht en daar verbrand³⁴. Het kruis van Jezus stond ook buiten de stad. De Joodse leiders dachten hiermee de stad gereinigd te hebben van onreinheid. Net zoals ze de onreine en melaatsen buiten het kamp stuurden³⁵.Maar Jezus was rein, en nam hun onreinheid op zich. Hij zei zelfs: "Vader vergeef het hun, want zij weten niet wat ze doen." De schrijver van de Hebreeën brief verwoord het mooi:

"Wij hebben een Altaar waarvan zij die in de tabernakel dienen, niet bevoegd zijn te eten. Want van de dieren waarvan het bloed als verzoening voor de zonde door de hogepriester het heiligdom werd binnengedragen, werden de lichamen buiten de legerplaats verbrand.

Daarom heeft ook Jezus, om door Zijn eigen bloed het volk te heiligen, buiten de poort geleden.

Laten wij dan naar Hem uitgaan buiten de legerplaats en Zijn smaad dragen. Want wij hebben hier geen blijvende stad, maar wij zoeken de toekomstige." (Hebr 13:11-13)

14. Dezelfde avond weggehaald

Het Lam dat geslacht werd met Pesach moest diezelfde avond gegeten worden en anders moest het die avond worden verbrand³⁶. Ook Jezus werd dezelfde avond al van het kruis gehaald³⁷.

15. Eersteling

Jezus deed iets, wat geen Lam ooit gedaan had: Hij stond op uit de dood. Het was de dag na de sabbat(ten), Hij had als het ware 'gerust' van Zijn werk. De dag dat Hij opstond, was het feest van de Eerstelingen. Hij stond op, als een Eersteling, zoals 1 Kor 15:20 zegt: "Christus is opgewekt uit de doden en is de Eersteling geworden van hen die ontslapen zijn." Het woord eersteling komt hier van apar'che, wat betekent: 'eersteling van de landopbrengst die aan God geofferd werd'. En dat is precies wat er die dag gevierd werd. Zo ging Jezus ons voor in het opofferen van zijn leven aan God.

16. Veilig achter het bloed van het Lam

Israël was veilig voor de dood achter het bloed op de deurposten. Wij zijn veilig achter het bloed van Jezus.

17.  Vrijheid en leven

Het geslachte lam op het eerste Pascha, opende de weg naar leven en vrijheid voor de Joden, na slavernij in Egypte. Jezus offer opent voor ons de weg van leven en vrijheid. Hij zet ons vrij van de slavernij van de zonde.

Aanvullende informatie

Symboliek van het avondmaal

Samen met Zijn discipelen viert Jezus het Pascha¹². Ook wel bekend als 'het laatste avondmaal'. Voor het Pascha waste de leider van de maaltijd zijn handen en sprak zegeningen uit over het eten. De leider van de maaltijd was meestal de vader van het gezin. Hij legde aan de kinderen uit dat elk onderdeed van de maaltijd symbool stond voor de bevrijding uit de slavernij in Egypte¹³. 

Maar Jezus zet alle symboliek om in de bevrijding die Hij ging brengen. Jezus, de leider van de maaltijd, wast de voeten van de discipelen als een dienstknecht¹⁴. Judas houd ondertussen de dertig zilverlingen stevig in zijn handen vast. Deze zouden hem helpen om Jezus een paar uur later te verraden. Jezus wist het, en waste zelfs zijn voeten. Zijn manier van leiden was met dienstbaarheid en nederigheid.

Dan neemt Jezus de symbolen van het feest over de bevrijding van de slavernij en zegent deze. Hij neemt het ongezuurde brood (matzes) en leerde Zijn discipelen dat dit symbool stond voor Zijn gebroken lichaam. Hij neemt de wijn en leerde hen dat dit symbool stond voor het bloed die Hij voor hen zou gaan vergieten¹⁵, en voor nieuw leven¹⁶.

Nadat ze met z'n allen een lied hadden gezongen (zoals gebruikelijk was bij Pesach), vertrokken zij opnieuw naar de Olijfberg¹⁷.

De timing 

Over de timing van deze maaltijd zijn verschillende meningen. Het zou goed kunnen dat Jezus deze maaltijd vierde op het moment dat de andere Joden dat ook deden: op de 14e in de avond¹⁸. Dat zou betekenen dat Jezus die middag er na pas stierf: wat nog steeds de de eerste dag van de ongezuurde broden en Pesach was, wat een rustdag was¹⁹. Het is dan wel moeilijk te verklaren hoe Jezus na drie dagen en drie nachten pas opstond²⁰, omdat het duidelijk is dat Jezus op de dag na de sabbat opstond (zondag).

Het zou ook goed kunnen dat Jezus deze maaltijd op een ander moment vierde, bijvoorbeeld een avond eerder. Misschien vierde Hij wel het Seudah Maphsehket. Dit is een goede mogelijkheid omdat het in andere gedeeltes er op lijkt dat Jezus juist stierf tijdens de voorbereiding op het Pascha; als een echt Paaslam²¹ . Een bezwaar hiertegen is weer dat Jezus Zich dan niet aan Zijn eigen instelling van de datum voor het Pesach zou houden²², terwijl de maaltijd wel Pesach genoemd wordt.

Seudah Maphsehket kan letterlijk vertaald worden met 'het laatste avondmaal' en werd 24 uur voor Pesach gevierd door Galliërs en Samaritanen. Jezus en de discipelen waren Galliërs. Het was een maaltijd voor de eerstgeborene Jood, waarna hij 24 uur zou vasten tot Pesach²³.

Onthoud hierbij dat een dag/datum in deze kalender al in de avond begint, vanaf zonsondergang. Op de 14e waren er dus overdag voorbereidingen voor de Pesach, maar de maaltijd die die avond werd gegeten viel dus praktisch op de 15e. Op die avond startte dus ook de rustdag(sabbat). Er waren waarschijnlijk twee sabbatdagen achter elkaar: de eerste dag van de ongezuurde broden en de zaterdag. Het zou ook kunnen dat deze twee rustdagen samen vielen op één dag

Duidelijk is wel dat Jezus de profetieën vervulde en dat Hij het PaasLam is²⁴, hoe het dan ook gebeurde.

Het bloed red

De Israëlieten moesten het bloed op de deurposten smeren als teken voor God. Iedereen die in het huis bleef en achter het bloed van het lam schuilde, was veilig voor Gods oordeel. Iedereen die achter het bloed van Jezus schuilt, zal veilig zijn voor Gods rechtvaardige oordeel⁴⁷.

Het lam dat geslacht werd op de eerste Pesach, opende een weg van slavernij in Egypte naar vrijheid en leven voor de Joden. - Jezus' offer zet ons vrij van de slavernij van de zonde en baande een weg voor vrijheid en eeuwig leven⁴⁸. Een ieder die schuilt achter het bloed van het Lam mag weten dat ze veilig is. 

Wet vervuld

Jezus zei dat Hij niet kwam om de wet af te schaffen, maar om die te vervullen⁴⁹. Hij spreekt hier niet alleen over de tien geboden, maar ook over de wetten rondom Pesach. Hij vervulde dit alles. Hij is Koning en Hij is Dienaar. Hij is de Priester en het Lam.

De rode draad

In Openbaringen wordt Jezus 29 keer het Lam van God genoemd. Johannes de doper zei het ook, toen Hij Jezus voor de eerste keer zag⁵⁰: "Zie het Lam van God, Dat de zonde van de wereld wegneemt!" En ook Jesaja⁵¹ begrijpen we nu veel beter: "Als een Lam is Hij ter slachting geleid."

We hebben iets kunnen zien van de rode draad die door heel de Bijbel loopt. Alles wijst heen naar Jezus, naar God. Het laat zien hoe geweldig Hij is, hoe goed, hoe rechtvaardig en genadig. Hem zij de glorie.

Bronvermelding en verwijzingen:

1: Ex 12: 22,23 | 2: Ex 12:34,39 | 3: Matt 21, Mark 11 | 4: Luk 21:37 | 5: 1 Pet 1:19 | 6: Luk 19:45-48 | 7: Zie ook Gen 35:21 | 8: Koll 1:15 | 9: Migdal Eder: Dawsoncreekmirror, Ptaheos, Decisionmagazine | 10: 1: Hooglied 4:2 | 11: Matt 3:11, Lammeren werden ondergedompeld: Rabbiyeshua | 12: 1: Luk 22, Joh 14, Matt 26 | 13: Ex 13:14-16. | 14: Joh 13 | 15: Matt 26, Joh 13, Mark 14, Luk 22, 1 Kor 11:23 | 16: Lev 23:10-13 | 17: Mark 14:26 | 18: Mark 14:12, Luk 22:7, Matt 26:17 | 19: Lev 23:4-8 | 20: Matt 12:40, Joh 2:19 | 21: Joh 18:28, Joh 19:14 | 22: Num 9:6-14, De timing: Tedmontgomery | 23: 1 Kor 5:7 | 24: 1 Kor 5:7 | 25: Ex 25:8, Waarom twee hogepriesters: GotQuestions | 26: Lev 8,9 | 27: Joh 18:13,14 Luk 3:2, Hand 4:6, Matt 26:3, 27:1. | 28: Luk 23 | 29: Joh 19:14 | 30: Deze gewoonte is terug te vinden in de Talmud Pesachim 66a. De Talmud is na de Thorah één van de belangrijkste geschriften voor de Joden. Zie ook Judaism over de het mes op de rug van de lammeren | 31: Mark 15:25 | 32: De gewoontes met Pesach: Early Christian Authors on Samaritans and Samaritanism, Reinhard Pummer, p. 24, RabbiYeshua en Crosswalk. |  33: Mark 15:39 | 34: Lev 4:12 | 35: Num 5:1-4, 15:32,36, Luk 4:29, Jezus stierf buiten de stad: EvangelicalMagazine | 36: Ex 12:46, Num 9:12. | 37: Joh 19:31-37 | 38: Ps 34:21 | 39: Lev 20:2-5, 2 Kon 23:10 | 40: Gen 22:2 | 41: 1 Kor 13 | 42: Gen 22:2, Moria is dus dezelfde bergketen als Sion en de tempelberg. | 43: 2 Kron 3:1 | 44: Lev 1:11 | 45: Top Moria 777 m boven zeespiegel: Golden Jerusalem, M. Har-El, p 59 | 46: Gen 22:8,14, De binding van Izak: PeterSteffens | 47: Ex 12:7,12-13, Rom 5:8-10 | 48: Koll 1:13-14, Rom 8:1-2 | 49: Matt 5:17 | 50: Joh 1:29 | 51: Jes 53:7

Deze overdenking is geschreven door Berdine. Lees hier meer over haar en de andere gezichten achter 'In de Vallei'. Lees hier waar In de Vallei voor staat.

Heb je vragen of opmerkingen naar aanleiding van deze overdenking? Neem dan hier contact met ons op, of benader ons via social media.