Emoties: onderdrukken of omarmen? Natuurlijk ligt het in werkelijkheid veel genuanceerder, maar je zou kunnen zeggen dat er drie gangbare visies op emoties zijn en op hoe je daarmee om moet gaan. Er zijn mensen die emoties bestempelen als slecht. Ze moeten zoveel mogelijk onderdrukt worden. Ze zijn onbelangrijk, kunnen je misleiden en zijn een minderwaardig deel van mensen. Aan de andere kant staan mensen die emoties volledig omarmen. Emoties zijn iets moois, iets goeds en het is goed om naar je gevoel te luisteren. Een laatste groep brengt wat meer nuance aan en vindt angst, boosheid en verdriet negatief, maar bijvoorbeeld blijdschap en genot positief. En dan rijst natuurlijk de vraag... Welke van die visies is Bijbels?

Geschapen met gevoel
God schiep mensen met een rijk gevoelsleven. Je kan je bijvoorbeeld eenzaam, blij, schuldig, ontmoedigd, vredig, gestresst, bang, prikkelbaar, euforisch, verliefd en teleurgesteld voelen. In de Bijbel lees je allerlei verhalen over mensen met échte emoties. Je leest over diepe pijn en over blijdschap die mensen aan het dansen maakt. De psalmen van David zijn vol met emoties en ook Paulus, Jozef, Esther en alle andere personen die je in de Bijbel tegenkomt waren mensen met een rijk en diep gevoelsleven. Zelfs de Heere Jezus had allerlei emoties. Hij ervoer blijdschap, verdriet, angst en boosheid en in Gethsemane waren zijn emoties zelfs zo sterk dat Hij bloed ging zweten.

Emoties: een spiegel van het hart
De meeste mensen hebben bij de ene emotie een positiever idee dan bij de andere. In de Bijbel staat nergens dat ook maar één emotie slecht is en moet worden onderdrukt, en tegelijk staat er niet dat je altijd je gevoel moet volgen. Jezus heeft allerlei emoties gehad en heeft daarin nooit gezondigd.

Emoties zijn op zichzelf niet negatief, niet positief, maar neutraal. Boosheid is niet persé negatief en blijdschap niet persé positief. Of ze positief of negatief zijn hangt volledig af van waar je boos over bent en waarom je blij bent. Ben je boos omdat er met God gespot wordt, dan is dat iets goeds. Maar ben je vrolijk omdat je iets nieuws hebt gekocht waarmee je je beter voelt dan een ander, is dat niet goed. Emoties op zich zijn dus neutraal, maar moreel gezien zijn ze dat niet. Je verheugen over zondige dingen is niet Bijbels terwijl boosheid over zonden dat wel is.

"Word boos, maar zondig niet; laat de zon niet ondergaan over uw boosheid, en geef de duivel geen plaats." - Efeze 4:26, HSV

Emoties laten zien wat er in je hart zit, ze hebben een betekenis. Dat is de reden dat je ze niet moet onderdrukken, maar moet erkennen. Emoties staan niet los van je gedachten en hangen samen met allerlei processen in je lichaam. Aan gebeurtenissen hang je een betekenis of oordeel waardoor je er een bepaald gevoel bij hebt. Zo kunnen twee personen in dezelfde situatie iets anders voelen.

Een voorbeeld:
Je loopt 's avonds wanneer het al donker is een blokje om. Wanneer je omdraait zie je dat er een man met een grote hond achter je loopt. Je ademhaling gaat omhoog, je voelt in je zak of je je mobiel nog bij je hebt en je gaat sneller lopen, af en toe kijk je schichtig om. Je bent hartstikke benauwd, je bent bang.

Wat ook kan is het volgende: Je loopt 's avonds wanneer het al donker is een blokje om. Wanneer je omdraait zie je dat er een man met een grote hond achter je loopt. Je loopt rustig verder en geniet van je avondwandeling.

De eerste persoon ziet de man die achter haar loopt als een bedreiging, ze heeft geconstateerd dat ze wordt achtervolgd en dat die man haar iets aan wil doen. Die grote hond is sowieso zo'n gemene herdershond waardoor haar vader ook al eens gebeten is.
De tweede persoon ziet een man die nog even een laatste ommetje doet met zijn schattige labrador. Ze vindt het fijn dat de man ook zo'n mooi rondje loopt.

Je emoties laten zien wat er in je hart zit. Ze laten zien wat je verlangens zijn en welke dingen je als waarheid ziet. Emoties hebben dan ook enorm veel te maken met het geestelijk leven. Ze kunnen laten zien of je vleselijke dingen verlangt die worden gevoed door de wereld en door de duivel of dat je geestelijke dingen verlangt, die worden gevoed door Gods waarheid en door Zijn Geest. (Wil je meer lezen over het voeden van je hart? Lees dan de blog van vorige week.) Emoties zijn een spiegel van je hart en daarom goed om te erkennen en om te onderzoeken waar ze vandaan komen.

Wanneer je geestelijk volwassen bent, is het niet zo dat je niets voelt of dat je alleen maar blijdschap voelt. Maar wanneer je geestelijk volwassen bent, komen je gevoelens voort uit een Bijbelse hartsgesteldheid. Je gedrag moet een kenmerk zijn van de hartsverandering die God heeft bedoeld waarbij je verandert naar het beeld van Christus.

Het nut van emoties
Emoties motiveren je om tot actie over te gaan. Wanneer je stress hebt voor een toets, doe je je best om goed voorbereid te zijn. Wanneer je boos bent, moet dit je aanzetten om een situatie te veranderen. Zo gebruikt Gods Geest emoties zodat je dingen doet die God dienen. Jezus was bijvoorbeeld verdrietig en boos en wekte toen Lazarus op, Hij was boos en zorgde toen dat de verkopers van het tempelplein afgingen et cetera. Anderzijds kunnen gevoelens die gevoed zijn door gedachten die niet overeenstemmen met de Bijbelse waarheid, de gehoorzaamheid aan God in de weg staan. Je emoties zorgen er óf voor dat je vrucht draagt voor de zonde of dat je geestelijke vruchten draagt die God eren. Dit is afhankelijk van of je een arglistig hart hebt of dat je geplant bent aan water.

Omgaan met emoties
Wanneer je vroeger hebt geleerd dat emoties er niet mogen zijn, of je gekwetst werd wanneer je je emoties uitte, kan het vandaag de dag nog lastig te zijn om ze te uiten. Toch is het belangrijk dat wel te doen. Zelf heb ik een hele tijd geworsteld met mijn emoties. Ik onderdrukte mijn boosheid en vocht tegen mijn angst. Blijdschap kon ik niet helemaal uiten en verdriet voelde ik alleen wanneer ik 's avonds op mijn kussen lag. Wanneer je emoties onderdrukt gaan ze niet weg. Hoe harder je probeert ze te onderdrukken, hoe harder ze uiteindelijk terugkomen. Het is als een soort pan met water die je verhit terwijl er een deksel op zit. Eerst is het water nog koud, maar langzaam wordt het warmer en komt het water tot een kookpunt. Op een gegeven moment is de druk binnen in de pan te hoog en komt het water er uit gelopen. Zo is het ook met emoties wanneer je ze onderdrukt. Op een gegeven moment vliegt de deksel van de pan.

Het is belangrijk om je emoties te (leren) uiten, zodat ze niet oncontroleerbaar worden en je steun kan ontvangen en er voor een ander kan zijn. Maar het uiten van gevoelens is pas het begin van je veranderingsproces waarbij je groeit naar het beeld van Jezus. Het is belangrijk om je emoties te uiten, maar ook om ze te onderzoeken. Wat is de reden dat je je op een bepaalde manier voelt? Is dat een reden die Bijbels is? Is dat zo, dan mag het je aanzetten tot actie om God daarmee te dienen. Wanneer er geen Bijbelse oorzaak achter je gevoel zit, is het belangrijk dat je je gedachten en gedrag verandert. Op je emoties heb je niet direct invloed, ze komen en gaan. Maar je hebt wel invloed op hoe je denkt en op wat je doet. Door wat je denkt en wat je doet, kunnen je emoties veranderen. Probeer dus je emoties te uiten en zorg dat wat je denkt en doet in overeenstemming is met Gods Woord. Hij wil je met Zijn Geest helpen om steeds meer op Jezus te gaan lijken. Hij wil je helpen om niet zomaar je gevoel te volgen, maar om Jezus te volgen. Uit het volgen van Jezus, komen gevoelens voort die overeenstemmen met Gods Woord.

Bid net als David: "Doorgrond mij, o God, en ken mijn hart, beproef mij en ken mijn gedachten." - Psalm 139:23, HSV

Deze overdenking is geschreven door Marlies. Lees hier meer over haar en de andere gezichten achter 'In de Vallei'. Lees hier waar In de Vallei voor staat.

Heb je vragen of opmerkingen naar aanleiding van deze overdenking? Neem dan hier contact met ons op, of benader ons via social media.